17 kwietnia 2007

Minął prawie rok od pierwszego spotkania Forum Kultury Przestrzeni na temat rozwoju ruchu rowerowego w Lublinie, które odbyło się 25 maja 2006. Miało ono charakter rozpoznawczy. Było jasne, że same dyskusje na ten temat nie mają sensu i że należy zaproponować rowerzystom i władzom jakieś kolejne kroki i konkretne rozwiązania.

Dlatego też drugie spotkanie „rowerowe” spotkanie zostało zorganizowane pod hasłem budowania reprezentacji środowiska rowerowego dla stworzenia w Lublinie standardów rowerowych na wzór krakowskich. Tym bardziej, że petycja o wykorzystanie tzw. „pakietu rowerowego” została podpisana przez samego prezydenta w 2005, ale nie poszły za tym żadne decyzje. Należało więc kontynuować ten wątek i pracę poprzedników – nie robić czegoś od nowa, ale z premedytacją kontynuować wspólnie wcześniejsze działania razem z ich autorami.

Założenie to było zgodne z pierwotnym założeniem programowym, aby Forum zajęło się tematyką rowerową, ponieważ spełniała ona wszelkie warunki sprzyjające kontynuowaniu tego tematu w przyszłości takie jak:

  • związane z nią konkretne środowisko potencjalnych odbiorców, dodatkowo z aktywistycznym zacięciem
  • istniały gotowe wzorce rozwiązań i wsparcie merytoryczne – było się od kogo uczyć i z kim współpracować
  • temat ten nie budził na starcie żadnych kontrowersji, był przyjazny w odbiorze i uniwersalny.

Drugie spotkanie rowerowe miało na celu wzmocnić wiarygodność Forum Kultury Przestrzeni przez pokazanie, że projekt ten konsekwentnie się rozwija, ma dorobek, więc nadaje się na partnera do długofalowej i poważnej współpracy. Niestety, udało się nagrać i spisać tylko początek tego spotkania. Reszty można się domyślić z przygotowanych materiałów, które były rozdawane (plan i opis „pakietu”) i pokazywane na spotkaniu oraz z dalszych rowerowych działań Forum.

Marcin Skrzypek


Wybrane fragmenty zaproszeń

Tekst ogólny

Zapraszamy – po kilkumiesięcznej przerwie – na kolejne spotkanie Forum Kultury Przestrzeni […] Będziemy na nim kontynuować temat perspektyw rozwoju transportu rowerowego w Lublinie.

Celem spotkania jest wyłonienie reprezentacji rowerzystów i podmiotów społecznych, która mogłaby zająć się działaniem na rzecz przyjęcia przez Lublin tzw. „pakietu rowerowego”, a w perspektywie powołaniem w Lublinie zespołu zadaniowego ds. dróg dla rowerów, jaki działa np. w Krakowie. Materiały na ten temat są dostępne na stronach www.rowery.org.pl/rowerpakiet i www.rowery.org.pl/standardy.pdf.

Jednocześnie, wprowadzając Państwa w temat i realizując plan działania Forum Kultury Przestrzeni ustalony rok temu, do listu dołączam pierwsze ze sprawozdań spotkań Forum, które odbyły się w zeszłym roku. Poniżej zamieszczam spis wszystkich spotkań.

  • 27 września 2005 – Spotkanie promocyjne „Scriptores” nr 29 pt. Rozmowy o kulturze przestrzeni, na którym Romuald Dylewski, prezes TUP, zaproponował stworzeni Forum Kultury Przestrzeni
  • 2 marca 2006 – „Place w przestrzeni Lublina”.
  • 23 marca 2005 – „Rzeźba w przestrzeni publicznej Lublina”
  • 24 kwietnia 2006 – „Okruchów dziedzictwa dobry smak”
  • 25 maja 2006 – „Parking Lublin i co dalej czyli perspektywy rozwoju ruchu rowerowego w naszym mieście”
  • 22 czerwca 2006 – „Przyszłość pl. Dworcowego i okolic dworca PKP”

Lista adresatów sprawozdania: subskrybenci wiadomości z Forum (około 300 osób również spoza Lublina), lokalne media, radni, posłowie Sejmiku, większość wydziałów Urzędu Miasta, Urzędu Marszałkowskiego i Wojewódzkiego, wybrane organizacje społeczne i wydziały lubelskich uczelni (UMCS, KUL, Akademia Rolnicza, Politechnika), inne podmioty zainteresowane tematem, subskrybenci wiadomości z Ośrodka.

Dodatkowy akapit w liście do Stanisława Fica, wiceprezydenta Lublina:

Jednocześnie chciałbym zwrócić Pana uwagę, że Forum Kultury Przestrzeni – a szczególnie wspomniane działania na rzecz promocji transportu rowerowego w Lublinie – są inicjatywą nakierowaną na ożywienie życia obywatelskiego i jednoczenie lubelskiej społeczności. Naszym celem jest prowokowanie konstruktywnej wymiany zdań między różnymi środowiskami i grupami interesu oraz zawiązywanie między nimi współpracy pod hasłem podnoszenia jakości zagospodarowania przestrzennego. Jest to temat-rzeka, który chętnie rozwinę przy innej okazji. W każdym razie kultura przestrzeni jest hasłem bardzo społecznie edukacyjnym i jako koordynator Forum Kultury Przestrzeni chętnie włączę się w tym duchu we wszelkie inicjatywy podejmowane przez Urząd Miasta.

Założeniem działania Forum jest obecność w przestrzeni publicznej, więc załączone podsumowanie jest rozsyłane m.in. do lokalnych mediów, radnych, posłów Sejmiku […]

 

Plan spotkania

  1. Powitanie – przedstawienie m.in. gości reprezentujących Urząd i Radę Miasta.
  2. Wprowadzenie – partycypacja społeczna jako niezbędne narzędzie zapewnienia wysokiej jakości systemu komunikacji rowerowej w Lublinie.
  3. Wnioski z poprzedniego spotkania rowerowego – potrzeba istnienia reprezentacji użytkowników rowerów oraz wprowadzenia „polityki rowerowej” w gospodarce przestrzennej Lublina
  4. Dlaczego potrzebujemy w Lublinie „polityki rowerowej” Urzędu Miasta w kształtowaniu zrównoważonego systemu komunikacji – wypowiedź eksperta Stanisława Lichoty
  5. Prezentacja „pakietu rowerowego” jako gotowej propozycji polityki rowerowej gminy
  6. Zasady działania „zespołu zadaniowego” utworzonego w Krakowie.
  7. DYSKUSJA + zbieranie kontaktów – jak wyłonić reprezentacje rowerzystów, która mogłaby spełniać rolę „zespołu roboczego” ds. przyjęcia „pakietu rowerowego”.

 

Opis „pakietu rowerowego dla gminy”

Jest to zestaw bezinwestycyjnych rozwiązań organizacyjnych, które pozwalają na zasadnicze podniesienie jakości powstających inwestycji rowerowych, a nawet na podniesienie bezpieczeństwa i wygody poruszania się na rowerze. Jest to podstawowy element poprawnego zarządzania polityką rowerową miasta. Pakiet obejmuje:

Zespół Zadaniowy do spraw rowerów. Jest to struktura pozioma, bez uprawnień decyzyjnych, ale grupująca osoby „decyzyjne” – dyrektorów kluczowych wydziałów i jednostek, reprezentację użytkowników, ekspertów. Znakomicie ułatwia przepływ informacji i podejmowanie decyzji w oparciu o większą wiedzę i odpowiednio wcześnie. Zespół zadaniowy powinien być powoływany przez burmistrza lub prezydenta i nadzorowany przez jego następcę. Jest wyrazem woli politycznej i aby spełnić swoje zadanie, musi być umocowany wysoko w hierarchii urzędu.

Standardy projektowe i wykonawcze dla infrastruktury rowerowej miasta. Ponieważ przepisy ogólne nie gwarantują odpowiedniej jakości rozwiązań rowerowych, gmina powinna stworzyć własne regulacje w tej mierze. Standardy muszą być elementem specyfikacji istotnych warunków zamówienia przy wszystkich zleceniach, przetargach itp. na prace projektowe i budowlane, które dotyczą ruchu rowerowego. Nie chodzi tylko o wydzielone drogi rowerowe, ale wszystkie drogi, gdzie dopuszczony jest ruch rowerowy na zasadach ogólnych, w szczególności stanowiących element systemu rowerowego miasta.

Audyt rowerowy: procedura przeglądu wszystkich remontów i inwestycji miejskich pod kątem zgodności z polityką rowerową miasta, zapisami planów miejscowych dotyczących systemu rowerowego oraz wpływem na ruch rowerowy. Celem Audytu jest eliminacja sytuacji, w których wydatki gminy prowadzą do obniżenia jakości poruszania się rowerem oraz wykorzystanie wszystkich możliwości bezinwestycyjnej (a przynajmniej bez dodatkowych kosztów) poprawy tych warunków. Instrumentem audytu, dokonywanego w ramach Zespołu Zadaniowego, przez organizacje społeczne, urzędników lub wynajęte firmy zewnętrzne, są Standardy Projektowe oraz zapisy polityki transportowej czy rowerowej miasta, Studium Kierunków i Uwarunkowań Zagospodarowania Przestrzennego, a przede wszystkim Plany Miejscowe.

Zapisy Studium Kierunków i Uwarunkowań Zagospodarowania Przestrzennego, polityki transportowej miasta oraz Planów Miejscowych. Studium powinno zakładać, że 100 procent celów i źródeł podróży w mieście powinno być dostępne systemem rowerowym (tzn. ulicami uspokojonego ruchu, ulicami z ograniczonym ruchem oraz kontrapasami rowerowymi i wydzielonymi drogami rowerowymi. Wzorcowe w zakresie polityki rowerowej Studium ma od 2003 roku Kraków.

Kluczem do powodzenia we wdrożeniu Pakietu Rowerowego jest oddolne zainteresowanie, zorganizowana grupa użytkowników rowerów oraz wola polityczna – otwarcie władz samorządowych na oddolne inicjatywy. Wdrożenie Pakietu Rowerowego pozwala na znacznie efektywniejsze wykorzystanie środków publicznych, oraz znacznie ułatwia starania o zewnętrzne środki finansowe na programy budowy infrastruktury rowerowej.

Źródło: www.rowery.org.pl

 

Prezentacja

Scenariusz prezentacji:

  • Informacja o stronach FKP ze wskazaniem ścieżki do podsumowania poprzedniego spotkania dla podkreślenia ciągłości i kontynuacji działań
  • Informacja o dorobku międzymiastowej inicjatywy „Miasta dla rowerów” (tzw. pakiet rowerowy dla gmin) jako merytorycznego wkładu w „nowe otwarcie” tematyki rowerowej w Lublinie
  • Wyjaśnienie sensu pomysłu na odwrócenie kolejności słów w haśle „Miasta dla rowerów”; w wersji lubelskiej miały to być „Rowery dla miasta”. Chodziło o uniknięcie posądzeń o roszczeniowość i o podkreślenie pozytywnej roli, jaką mają rowery dla rozwoju miejskiego transportu zrównoważonego.
  • Wprowadzenie w zawartość pakietu rowerowego dla gmin z podkreśleniem konieczności spełnienia dwóch podstawowych warunków: dobrej woli politycznej oraz istnienia rowerowej reprezentacji (która miała być dalszym celem spotkań rowerowych).
  • Przykłady treści krakowskich Standardów Rowerowych.
  • Wyjątki z zapisów zarządzenia wprowadzającego Standardy.

 

Zapis początku spotkania (pierwsze 17 min.)

W spotkaniu udział wzięli m.in przedstawiciel władz i Urzędu Miasta:

  • Stanisław Fic – wiceprezydent Lublina
  • Marek Młynarczyk – zastępca dyrektora Wydziału Strategii i Rozwoju
  • Anna Adamiak – zastępca dyrektora Wydziału Gospodarki Komunalnej
  • Grażyna Szymczak – inspektor

Witold Dąbrowski: Wśród wielu znakomitych gości, chciałbym bardzo serdecznie powitać pana prezydenta Stanisława Fica. Dzisiaj skupimy się na rowerach. Gospodarzem cyklu spotkań poświęconego Forum Kultury Przestrzeni jest Marcin Skrzypek, on będzie prowadził nas przez te wszystkie alejki, uliczki rowerowe i nierowerowe.

Marcin Skrzypek: Tytułem wstępu najpierw chciałbym rozdać plan spotkania. Powitaliśmy już pana prezydenta, wypatruję jeszcze pana Pawła Bryłowskiego, przewodniczącego Komisji Rozwoju Miasta, Urbanistyki i Ochrony Środowiska. Zaprosiłem także przedstawicieli Wydziału Gospodarki Komunalnej oraz Wydziału Strategii Rozwoju. Cieszę się z Państwa obecności.

Celem spotkania jest wyłonienie reprezentacji pewnej grupy interesów – rowerzystów, która mogłaby zajmować się w ich imieniu drogami dla rowerów i całą rowerową problematyką. Dla wyjaśnienia słuszności tego celu zacytuję pana Romualda Dylewskiego, lubelskiego urbanistę:

„Kiedyś w Anglii zaczęto się zastanawiać, jak to jest, że większość pieniędzy wkłada się w rozwój dróg i komunikacji, mimo że istnieje tyle innych ważnych potrzeb. Okazało się, że dzieje się tak, ponieważ po tych samych drogach jeździli zarówno ludzie z klas niższych jak i wyższych, bogatsi, deputowani, a nawet królowa, a więc ludzie wpływowi. Dobre drogi były więc ich osobistą potrzebą. Takie są często motywacje, które rządzą rozwojem miast.”

Cieszę się, że pan prezydent, jest właśnie taką osobą, która używa dróg dla rowerów, jak dowiedzieliśmy się z artykułu „Gazety Wyborczej”, gdzie pan prezydent powiedział:

„Jeżdżę na rowerze chyba od trzeciego roku życia. Jak tylko mogłem chodzić, to tata kupił mi rower. To był to taki czarny rowerek, chyba nazywał się bobo. Moja mama miała wtedy damkę, mój tata jeździł na rowerze całe życie. W mojej rodzinie jazda na rowerze to tradycja”.

I to bardzo cenna tradycja, ale różnie [bywa]. Nie możemy zdawać się tylko na to, że [zawsze] wśród ludzi wpływowych zdarzą się użytkownicy dróg dla rowerów. Z różnych przyczyn:

  • rozwój systemu rowerowego trwa kilkanaście lat, a kadencja trwa 4 lata
  • na pewno nie większość Rady Miasta to są rowerzyści
  • we wrześniu 2005 roku została przedstawiona pan prezydentowi Pruszkowskiemu petycja w sprawie przyjęcia tzw. pakietu rowerowego, pod która to petycja zresztą sam się podpisał, po czym ślad po dokumencie zaginął.

Więc myślę, że oprócz szukania bratnich dusz, które zrozumieją potrzebę rowerzystów – a w szerszej perspektywie – także jako potrzebę miasta, trzeba zadbać o to, by ludzie już jeżdżący na rowerach mieli większy wpływ na zagospodarowanie przestrzenne miasta i powstawanie dróg rowerowych.

Sposobem na to, by sami zainteresowani zdobyli wpływ na te sprawy może być organizowanie tego typu spotkań. Ja wiem o trzech:

  • Pierwsze odbyło się pięć lat temu i nie dało żadnych rezultatów
  • Później była wspomniana petycja; Towarzystwo Dla Natury i Człowieka dość intensywnie zajmowało się tym tematem, ale to też nie przyniosło zadowalających efektów.
  • I kolejne spotkanie rok temu, czyli pierwsze spotkanie rowerowe w ramach Forum Kultury Przestrzeni rok temu.

Miało ono charakter „zwiadowczy” – odbyło się po to, aby ludziom i organom, które się tym tematem zajmują umożliwić bezpośrednią wymianę zdań, doświadczeń i pomysłów. Spotkanie to zostało spisane, zamieszczone w internecie.

[Odczytanie podsumowania spotkania „Parking Lublin”]

Najważniejsze kwestie warte przypomnienia:

  • W Lublinie jest mniej rowerzystów niż w innych miastach, bo nie prowadzi się żadnych akcji zachęcających do korzystania z rowerów.
  • Istnieje plan zagęszczenia sieci dróg rowerowych, ale nie są one priorytetem; tworzy się je dopiero w dalszej kolejności.
  • Obowiązującą przesłanką do rozwoju systemu rowerowego w Lublinie jest rekreacyjny cel ruchu rowerowego, który koncentruje uwagę na dolinie Bystrzycy i nie prowadzi do rozwoju komunikacji rowerowej dla całego miasta.
  • Istnieje bezinwestycyjny sposób rozwoju sieci rowerowej przez wyznaczanie pasów dla rowerów w jezdniach, ale nie da się tego zrobić bez odpowiedniej edukacji.

Najważniejsze problemy rowerowe zgłaszane przez mieszkańców:

  • priorytetem powinno być bezpieczeństwo rowerzystów i pieszych, a nie rekreacja
  • zła nawierzchnia (kostkowa)
  • brak stojaków
  • trzeba pracować przede wszystkim nad zmianą sposobu myślenia mieszkańców, potencjalnych rowerzystów, a nie nad zmianą struktury dróg
  • Brakuje reprezentacji rowerzystów, która by się tym zajmowała.
  • To miasto a nie sondaże powinno kształtować politykę transportową poprzez system zachęt i kar. Brak środków na drogi rowerowe wynika z braku postawienia sobie celu, aby te środki zdobywać.

Dwa główne problemy-wnioskami, którymi trzeba się zająć:

  • potrzeba istnienia polityki rowerowej, aby rozwiązać problem rowerów
  • brakiem odpowiedzialnych ludzi, którzy by się nią zajmowali na co dzień

Pan Stanisław Lichota był w Radzie Miasta orędownikiem powstawania dróg rowerowych i chciałem go prosić o ekspercki głos w tej sprawie. Dlaczego rower jest w Lublinie czymś ważnym, nie tylko dla rowerzystów, ale w ogóle dla miasta i w związku z tym, dlaczego jest potrzebna taka polityka rowerowa?