Lubelska Karta Dobrej Przestrzeni

27 września 2005

„Lubelska Karta Dobrej Przestrzeni” została zaplanowana przed spotkaniem promocyjnym 29. numeru „Scriptores” pt. Rozmowy o kulturze przestrzeni, które odbyło się 27 września 2005, jako sposób na ożywienie spotkania i pozostawienie po nim jakichś wniosków na przyszłość w formie trwałych, wspólnie osiągniętych rezultatów. Pierwsze sformułowania do „Karty” powstały przed promocją, aby służyć do pointowania wypowiedzi i animowania dyskusji poprzez transmitowane na żywo notatki z debaty. Następnie notatki te zostały spisane, zredagowane i skonsultowane z panelistami. W pracach udział wzięli: Marta Ślaska, Olga Grzesiuk, Ola Gulińska, Marcin Fedorowicz, Katarzyna Szczypior, Marcin Skrzypek, Piotr Mirski.

Poniżej zamieszczono również materiały robocze, aby pokazać proces powstawania „Karty” a także dlatego, że niektóre użyte w nich sformułowania wydają się ciekawsze niż te w „Karcie”,

Marcin Skrzypek

Czym jest przestrzeń?

Przestrzeń nie jest pustym miejscem, lecz siecią wzajemnych zależności.
Przestrzeń publiczna jest dobrem wspólnym. Dbając o nią, dbamy zarówno o innych jak i o siebie. Od jej jakości zależy jakość naszego życia.
Przestrzeń jest czymś kruchym i trudnym, a niekiedy niemożliwym do odtworzenia. Jej zniszczenia są nieodwracalne.

Jak powinna być przestrzeń?

Przestrzeń publiczna powinna być atrakcyjna dla obywateli trwale nią zamieszkujących, jak i przyjezdnych, których powinna przyciągać. Powinna zachęcać do przebywania w niej.
Przestrzeń powinna być harmonijna i kształtowana z zachowaniem spójności architektury, krajobrazu i ich publicznej użyteczności.
Należy unikać „rynkowego” i doraźnego podejścia w kształtowaniu przestrzeni i koncentrowania się wyłącznie na jej praktycznych cechach. Prawa własności nie mogą ograniczać świadomego jej kształtowania.
Przestrzeń powinna być kształtowana na drodze porozumienia, dialogu specjalistów (ludzi posiadających określoną wiedzę i wrażliwość w tej materii) z obywatelami i władzami publicznymi.

Dlaczego powinniśmy się troszczyć o przestrzeń?

Jesteśmy odpowiedzialni za przestrzeń, którą zostawimy przyszłym pokoleniom, oraz za przestrzeń, którą sami odziedziczyliśmy.
Przestrzeń zawiera w sobie dziedzictwo kulturowe i jest jak pismo, czy zaawansowane technologicznie przetrwalniki, medium międzypokoleniowej komunikacji. Kreując przestrzeń dajemy przyszłym pokoleniom świadectwo o nas samych i budujemy ich tożsamość.
Kultura przestrzeni jest ważnym czynnikiem stanowiącym o rozwoju miast.

Co możemy zrobić?

Należy rozwijać wrażliwość na piękno krajobrazu (jako fizjonomii wszelkich procesów zachodzących w przestrzeni), jak również zdobywać i upowszechniać wiedzę o niej i zawartym w niej dziedzictwie kulturowym. Edukacja o przestrzeni wzmacnia naszą tożsamość (bez edukacji jest ona niepełna).
Każdy obywatel ma prawo do dobrej, jak to tylko możliwe, przestrzeni, a także do informacji i współdecydowania o dokonywanych w niej zmianach.
Obywatel ma obowiązek szanować potrzeby innych ludzi, poprzez troskę o przestrzeń publiczną. Dbałość o przestrzeń jest sprawdzianem społecznej solidarności, samorządności i odpowiedzialności.

Wersje robocze

Propozycje Katarzyny Szczypior:

Należy zdobywać wiedzę i rozwijać wrażliwość na piękno krajobrazu (krajobrazu-jako fizjonomii wszelkich procesów zachodzących w przestrzeni).
Należy dążyć do zachowania swoistego ładu kulturowego w przestrzeni (poprzez dążenie do zgodności formy, wartości i znaczeń.).
Należy unikać „rynkowego” podejścia w kształtowaniu przestrzeni.
Prawa własności (podział na przestrzeń prywatną i publiczną) nie mogą ograniczać świadomego kształtowania przestrzeni.
Bardzo ważny jest DIALOG (na temat ochrony i kształtowania przestrzeni) pomiędzy władzami publicznymi, profesjonalistami i społeczeństwem.
Władze publiczne + profesjonaliści + społeczeństwo => DIALOG
Architektura + kształtowania krajobrazu + planowania miast => SPÓJNOŚĆ

Wnioski z zebrania (najprawdopodobniej poprzedzającego promocję nr. 28 „Scriptores” pt. Rozmowy o kulturze przestrzeni, w którym wzięły udział osoby uczestniczące później w tym spotkaniu i formułujące ostateczna treść Karty):

Przestrzeń publiczna jest dobrem wspólnym. Dbając o nią, dbamy zarówno o innych jak i o siebie. Obywatel ma obowiązek szanować potrzeby innych ludzi, poprzez troskę o przestrzeń publiczną.
Przestrzeń jest bogactwem nieodwracalnym w skali ludzkiego życia.
Przestrzeń jest narzędziem społecznej solidarności. Troska o przestrzeń jest szkołą odpowiedzialności i samorządności.
Przestrzeń nie jest pustym miejscem, lecz siecią zależności.
Przestrzeń powinna zachęcać do przebywania w niej.
Jesteśmy odpowiedzialni za przestrzeń którą zostawimy przyszłym pokoleniom, oraz za przestrzeń którą sami odziedziczyliśmy.
Wartość odwołań do dziedzictwa kulturowego w przestrzeni, wymaga szczególnego uświadomienia społeczności.
Nasza jakość życia zależy od jakości przestrzeni.
Edukacja o przestrzeni buduje naszą tożsamość (bez edukacji o przestrzeni nasza tożsamość jest niepełna).
Pieniądze nie mają mocy oswajania przestrzeni.
Nie ma wolności bez tożsamości.

Obywatel ma prawo:

do informacji i współdecydowania o zmianach przestrzeni.
do tego, aby jego przestrzeń była kształtowana przez specjalistów.
do dobrej przestrzeni (tak dobrej, jak to tylko możliwe).
do harmonijnej przestrzeni publicznej i pięknego widoku.

PAMIĘĆ => TOŻSAMOŚĆ (DZIEDZICTWO)

MIEJSCE => PRZESTRZEŃ

OBECNOŚĆ => ODPOWIEDZIALNOŚĆ