„Gra w tradycję” – pierwsza wersja Gry Wartości

 //  Projekt: Gra Wartości

Pierwsza wersja Gry Wartości została stworzona na warsztaty dla nauczycieli Czytanie dziedzictwa – Środki Świata w 2006 roku pt. „Gra w tradycję”. Pokazywała ona, na czym polega działanie tradycji jako wielopokoleniowego filtra selekcji najważniejszych wartości.

Celem „Gry w tradycję” była demonstracja samej Gry Wartości na przykładzie mechanizmu tworzenia się tradycji w formie role play, w której grupy uczniów mogą się wcielać w kolejne pokolenia wybierające i przekazujące między sobą wartości. Zostały one wyobrażone na kartach w postaci przykładowych symboli, by podkreślić prostotę technicznego przygotowania i modyfikacji Gry do innych celów dydaktycznych.

Zgodnie z diagramem, warsztatowicze zostali podzieleni na kilkuosobowe podgrupy stolikowe. Zgodnie z podstawowymi zasadami Gry, każda z nich dostała jedną, tak samo ułożoną talię kart, obrazkami do dołu. Zadanie polegało na tym, aby grupy dobierały kolejne karty zostawiając sobie w ręku układ o najwyższej wartości.

Najpierw należało odkryć pierwsze pięć kart i zinterpretować zamieszczone na nich obrazki, czyli zastanowić się, jakie życiowe wartości one przedstawiają. Następnie odkryć kolejną kartę i w analogiczny sposób zastanowić się, co na niej jest i zdecydować, która z uzyskanych w ten sposób sześciu kart jest „najsłabsza” i można ją odłożyć na bok.

Po wykonaniu kilku takich ruchów grupy przesiadały się o jeden stolik, przejmując układ kart wybrany do tego momentu przez inną grupę. Działanie to powtarzało się cyklicznie aż do wyczerpani talii. Liczba dobieranych kart została tak dostosowana do liczby kart w talii i liczby grup, żeby każda grupa dokończyła dobór kart, wróciwszy na swoje pierwotne miejsce. Następnie przedstawiciele grup opowiadali reszcie uczestników o finalnym wyborze.

Pięć odkrytych kart symbolizowało ograniczoną pojemność życia i przekazu tradycji. Każda seria doboru kart odpowiadała życiu jednego pokolenia. Przesiadając się do nowego stolika, każda grupa wcielała się w rolę kolejnego pokolenia, „dziedziczącego” najsilniejszy układ kart od poprzedniej grupy czyli poprzedniego pokolenia. Kilka odkrywanych następnie kolejnych kart odgrywało rolę nowych wartości, które w każdym pokoleniu pojawiają się wraz z rozwojem i upływem czasu i które musi ono przyswoić lub odrzucić na rzecz ważniejszych wartości otrzymanych od poprzedniego pokolenia. Na koniec można było porównać, jakie karty „przetrwały” na każdym stoliku i jak poszczególne grupy uzasadniały ich wybór.

Inspiracją do wymyślenia Gry Wartości w tej wersji były moje doświadczenia z tradycją ludową w Orkiestrze św. Mikołaja oraz z kulturą przestrzeni podczas redagowania numeru czasopisma „Scriptores” pt. „Rozmowy o kulturze przestrzeni”. W obu przypadkach mamy do czynienia z ograniczonym zasobem (czasu lub miejsca), który działa jak filtr i „wywoływacz” wartości: zmusza nas do decyzji, co wybrać, czyli co i dlaczego jest ważniejsze niż reszta. Krajobraz łączy oba te pola, ponieważ jest zapisem tradycji zagospodarowania przestrzennego.

„Gra w tradycję” została ona przeprowadzona trzykrotnie, dwa razy na warsztatach „Czytanie dziedzictwa” i później na innych zajęciach z nauczycielami.

Szczególnym przypadkiem „Gry w tradycję” jest gra, w której kartom przyporządkowuje się konkretne treści związane z dziedzictwem jak np. w grze Ile wsi w mieście?, gdzie analizie grających poddano obserwowane na osiedlu relikty wiejskiego życia, jakie toczyło się tu przed budową bloków. Ta wersja „Gry w tradycję” daje szerokie możliwości zarówno wcześniejszego namysłu nad tradycja i odkrywania jej przez grających na etapie przygotowań, jak i zaproponowania graczom gotowego zestawu walorów dziedzictwa (np. zabytków), aby wybrali z nich najciekawsze czy najbardziej godne polecenia.

 

Marcin Skrzypek